Gedichten  van  MANUEL  BOLIVAR  GRATEROL
vertaald door Fa Claes


Manuel Bolivar Graterol werd op 7 februari 1959 in de stad Coro in Venezuela geboren. Lagere en middelbare studies volgde hi in zijn geboortestad. Later vestigde hij zich in de hoofdstad Caracas. Universitaire studies voltooide hij aan de Universidad Central de Venezuela. Hij werkt actueel als scenarioschrijver voor een radiostation en voor de televisie. Tevens is hij als kunstcriticus medewerker aan tijdschriften. Zijn eerste gedichten publiceerde hij in 1979. Hij is auteur van vijf boeken waaronder Destinatario y Santuario de Papel, een dichtbundel, en een uitvoerig essay Dos Geografías, un solo corazón waarin hij research doet naar de oorsprong van de Arabische immigratie in Amerika. De auteur woont nu in Maracay, de "tuinstad" van Venezuela, dicht bij de hoofdstad.




47

Regresar a ese allí
sin vendas en los ojos
descubrir la única puerta en uno mismo.

Ese yo
plegado a mi piel, a mis venas
arrastrándome a su sitio.

Me busco
(donde nunca estuve)
dentro de mí.

La noche devuelve mi sangre
soy, el otro, el destinatario.







RESPIROS (arte poética)


Que la palabra sea convulsión
volcán
libertad, hoja celestial
promesa comprimida.

Que la palabra sea temeraria
como la existencia
aguda frecuencia en la imaginación.

Que sea parto, espesa inocencia
agua de vocablo, serena resistencia.

Que no se apague
como lengua perseguida, humillada
breve nostalgia
ungüento creador
que sea palabra, reincidencia en el amor,
que se abra caminos
y que no delate su origen.

Una sus lagrimas coaguladas, como vestigio,
sueño compartido.
que sea ausencia, lejana mirada
que sea palabra, congénita
como nuestros errores y nuestros besos.


        De Libro Destinatario




CANTO PARA UNA BELLA DAMA COSMOPOLITA

        A Diana Valente (a propósito de este país dividido
                                y de la tragedia del 11 de abril)




Vivo en ti
arrasado como una hostia.

Atado a tu mar púrpura
muero sin verte
como una cicatriz en el desierto,
como reloj de agujas coaguladas
despiertas tu inocencia sumisa,
y segregas las últimas confesiones
a la orilla de un altar.
Nada es mio, nada es nuestro
Ni el olor de la muchedumbre
que arrastra su rostro por una porción de tierra
blanda, extrema
donde sus bocas imaginarias se encienden culpables.

Nada, sólo un quejido corporal,
con tu equipaje de lamentos,
colgados de tu exactitud coronaria
que se abre fogosa como una memoria

Juego de parpados ilusos que mienten a los días
en su espejo cobarde,
oculto como sus lágrimas,
de vecindarios arrodillados por falsas banderas,
que proclaman paraísos derruidos
en labios de inesperados profetas.

Nada es tuyo ni nuestro,
Ni tus cremas espesas
que cubren tu rostro de almendras
para ganarle espacio a la tristeza.

Atrás queda tu lengua muda
que sobrevive a las marchas pasajeras,
que sepultan la libertad a pedazos
traficando con el sueño de tu infancia.
Nada es tuyo, nuestro, nada nos pertenece
ni tu intacto rostro
como humo que vuela en la memoria.
Nada, ni el territorio de deseos
reducido a sus fanatismos insaciables.

Sólo este frío antiguo y cotidiano,
desde donde te ofrezco
Este cielo mio, tan inédito y moribundo.







22


Nuestra comida estuvo muerta
como tus manos y mis ojos,
cuando mendigo gritaba canciones a la luna
con mi guitarra desahuciada
y nuestros nervios sinceros.

Ahora vas poblando la nostalgia
con tus aguaceros coloquiales
desnuda como una fresa del bar
que atrapo en mis noches intranquilas.

Me moje de amor en tus aguas
para conquistar mis sueños de alfarero,
que construía castillos espumosos
con mis cervezas repetidas.

Te busco en mis paredes mudas
como un cielo enterrado,
azotado por palmeras lejanas
que arrasan mi recuerdo,
donde tus labios crecen como algas,
tiernas y blancas,
que precipitan mis ilusiones
en busca de tu sexo olvidado.

El amanecer intacto de sus lágrimas,
que tejen panes húmedos y blandos,
como la mirada del campesino
que abandonamos en la isla,
aquella que soñamos juntos en el corazón de arena.

Ahora no regresas a mi casa imaginaria,
donde me escondí para evitar el rayo de los pájaros
que estrellaban sus cuerpos contra mis emociones.

Ahora solo, como nuestras palabras
inclino mis días a tu arrogancia,
oculta en tu ropaje milenario
con el que enciendes la memoria
que cultivo con mis venas desgastadas.

Ahora solo pienso
como esa almohada imprevista,
en la que tu inocencia
y mis camisas impulsivas.

Ahora solo, como tus penas
que alumbraron mis años transcurridos,
con los que apago mi nostalgia para probar
nuestras cenizas demoradas.


        De: Santuario de Papel




CANCIÓN DEL CONDENADO


Todos crecimos dentro de este traje
-mojado de aceite y vinagre-
entre fotografías antiguas
que sellaron nuestra suerte.

No hay más gatos en la mecedora
-para vigilar el tiempo
y el vecindario-
Tan sólo unas migajas de pan
escondidas en las paredes,
donde grabamos la saliva de nuestras manos.

Un día bañamos a los árboles
con el agua de nuestros corazones
y los grillos anunciaron sus lagrimas
Las ollas apretaron su calentura
elevando sus vapores hacia el cielo.

Los portones se reventaron de angustia,
abriendo sus grietas para esconder nuestros sueños
donde inventé tu nombre y tu cuerpo
de muchacha campesina,

que recogía la cosecha y mostraba sus melones,
tiernos y efervescentes,
que juntaba a la hora de dormir
como esperando un rayo que despertara a las luciérnagas.

Las hojas de mis cuadernos envejecieron
oscureciendo sus amarillos tristes
Y tragándose las palabras.

Las noches sonaban como canciones de rocolas
y mis amigas se fueron a explorar el paraíso
tenían muchas ilusiones en sus labios
como bordadas en colores rojos intensos,
que presagiaban ardientes encuentros
cuando su silueta se perdía en la penumbra,
como mi viejo radio, discreto y moribundo,
que realizaba piruetas en el aire
- y olvido mis cartas escondidas-
aunque conocía la soledad de mi tintero,
fiel, sereno y lastimado,
que se sabia de memoria mi nostalgia.

Unas cuantas ventanas fueron arrasadas por las lágrimas
de mujeres alegres
que se estrellaron contra la lluvia,
donde paseaba mis barcos de cartón
con marineros rudimentarios y audaces
que nunca creyeron en las tormentas.

Tenía mis ángeles cuadriculados
ocultos en una caja que adornaba con flores y ciruelas,
para sacarlos y enfrentarlos a los animales
que aparecían cuando hacia mucho calor,
y las mulas se colocaban en los portones.

Mi diario se lo llevaron las hormigas,
para esconderlo de las mujeres arrogantes,
que cubrían su rostro con polvos exquisitos
como lápidas vivientes
que mostraban en las fiestas del pueblo.

Nos metimos en este traje
donde caben tus mares y los míos,
a mis orillas encuentro tus vestidos,
traídos por las olas de mi memoria
vacíos de tu virginidad impenetrable,
donde aún escribo mis poemas
y mis cartas.







PLEGARIA


Estas manos me cuestan más que una vida y un amor perdido,
Entregado a mi selva de palabras,
Donde te escondo para salvarte del mundo,
Abandonado en mis torres de papel
Refugio de tu virginidad ancestral
Que cantaban los gallos a cuestas

Mi bohío se incendió en tu memoria,
Entre espejos alucinados
Que marcaban ilusiones en la sombra.
Nadie vio tus algas
        -trozos de pan y melaza-
Que juntabas para un mapa de gaviotas.

A mi tu marea no me dejó sin aliento
Y esa tristeza nocturna
Ancestral como tus pañuelos
Arrastro mis playas imaginarias
Cuando jugábamos a la luna
En un país desierto de cotufas y besos.

Vine a importunar tu cielo de almendras y calabazas,
Con mi ejército de duendes y serpientes,
Que leían libros de Shakespeare
Para detener la plaga de los cultivos
Contando hojas de tabaco
Que calentábamos en la fogata del río.

Los árboles envejecieron más que nuestros sueños
En medio de los huevos revueltos
Y la lupa del abuelo,
Que sacaba los años de las puertas,
Y que cargaron en viejas carretas
Escapando de un sol misericordioso,
        -tierno y angustiado-
Como un cuaderno de anotaciones,
Donde crecen las cigarras.

Estas calles guardan tu aroma,
Rastro de tus blusas almidonadas
Y tus zapatos de princesa
Que rozaban el aire complaciente.
No hubo mas lagrimas en tu aposento
Para madurar limones tristes
A la orilla de tu almohada.

Mil sueños corren en tu corazón,
Como esperando señales de la tierra
Que se acumulaba en tus cabellos
Y mordías el grano,
Grabado con metáforas del cielo
Escritas en un dialecto remoto
        -como mis besos olvidados-
Ajustados en la piedra
Rasgada por la mano inocente,
De borrachos y desahuciados
Que no ofrecían resistencia a la muerte.

Un día vendrás con ellos
Para realizar la autopsia a mis libros de poemas,
Y sólo encontrarás mis manos,
Sudorosas y gastadas,
Palpitando como los primeros versos de los poetas,
Que sólo cansan las estrellas,
Cuando duermen y el grillo reclama su alcurnia vegetal.

Vendrás con ellos,
Para mirar las cenizas
De hojas y tinta,
De un adiós seco en primavera.
Esperaré,
A que muestres tus senos arrogantes
Y tus labios calienten las palabras,
Y así estar juntos,
El uno al otro,
Como un destino sin dueño.
Las llaves de tu reino serán devueltas por las aguas del tiempo

        Dos Poemas inéditos para Baquiana

47

Terugkeren naar dat ginder
zonder blinddoek voor de ogen
de enige deur in jezelf ontdekken.

Dat ego
tegen mijn huid geplooid, tegen mijn aders
mij naar zijn plaats aan het sleuren.

Ik zoek me
(waar ik nooit was)
binnen in mij.

De nacht geeft mijn bloed terug
ik ben, de ander, de bestemmeling.







ADEMHALING (poëtica)


Laat het woord stuiptrekking zijn
vulkaan
vrijheid, hemels blad
samengeperste belofte.

Laat het woord roekeloos zijn
zoals het bestaan
scherpe frequentie in de verbeelding.

Laat het bevalling zijn, massieve onschuld
klankwater, rustige weerstand.

Laat het niet uitdoven
gelijk een vervolgde taal, vernederd
kortstondig heimwee
scheppende balsem
laat het een woord zijn, recidive in de liefde,
laat het zich wegen banen
en laat het zijn oorsprong niet verraden.

Breng zijn gestolde tranen bijeen als relict,
gedeelde droom
laat het afwezigheid zijn, verre blik
laat het een woord zijn, aangeboren
gelijk onze dwalingen en onze kussen.







ZANG VOOR EEN KOSMOPOLIETE MOOIE DAME

        Aan Diana Valente (naar aanleiding van dit
        verdeelde land en van de tragedie van 11 april.)




Ik leef in je
geplet gelijk een hostie.

Gebonden aan je purperen zee
sterf ik zonder je te zien
gelijk een litteken in de woestijn,
gelijk een klok met gestremde wijzers
wek je je onderworpen onschuld,
en scheidt de laatste bekentenissen af
aan de oever van een altaar.
Niets is van mij, niets is van ons
Ook niet de geur van de menigte mensen
die hun gezicht voorttrekken over een week
extreem stuk land,
waar hun denkbeeldige mond schuldig ontbrandt.

Niets, alleen een lichamelijke klacht,
met je bagage van gejammer
dat aan je coronaire nauwkeurigheid hangt
die onstuimig opengaat gelijk een herinnering.

Spel van gedroomde oogleden die de dagen beliegen
in hun laffe spiegel,
verborgen gelijk hun tranen;
van buurtbewoners, op hun knieën voor valse vaandels,
die gesloopte paradijzen verkondigen
op de lippen van onverwachte profeten.

Niets is van jou of van ons,
Ook niet je vette crèmes
die je gezicht bedekken met amandelen
om ruimte te winnen voor de droefheid

Je stemloze tong blijft over
die de kortstondige marsen overleeft
die de vrijheid stuksgewijs begraven
bij het handel drijven met de droom uit je kinderjaren.
Niets is van jou, van ons, niets behoort ons toe
ook niet je ongeschonden gezicht
als rook die in je herinnering voorbijvliegt.
Niets, ook niet het territorium begeerten
dat gereduceerd werd tot zijn onverzadigbaar fanatisme.

Alleen deze oude en dagelijkse kou
vanwaaruit ik je deze mijn hemel
aanbied, zo onuitgegeven en zo dicht bij de dood.







22


Ons voedsel was dood
gelijk je handen en mijn ogen
toen ik als bedelaar liederen naar de maan schreeuwde
met mijn hopeloze gitaar
en onze openhartige zenuwen.

Nu ben je het heimwee aan het bevolken
met je gemeenzame plensbuien
naakt gelijk een barmeid
die ik oppik in mijn onrustige nachten.

Van liefde word ik nat in jouw vochten
om mijn dromen van pottenbakker te veroveren
die bruisende kastelen bouwde
met mijn talrijke biertjes.

Ik zoek je aan mijn zwijgzame muren
gelijk een begraven hemel
gezweept door verre palmbomen
die mijn herinnering wegvagen
waar je lippen groeiden als algen,
zacht en blank,
die mijn verwachtingen verhaasten
op zoek naar je vergeten geslacht.

De morgen onbeschadigd door zijn tranen,
die vochtige en zachte doeken weven,
gelijk de blik van de landbouwer
die we achterlieten op het eiland,
datgene dat we samen droomden in het hart van zand.

Nu keer je niet terug naar mijn ingebeeld huis
waar ik me verborg om de bliksem van de vogels te ontwijken
die hun lijfjes te pletter sloegen tegen mijn ontroering.

Nu ik alleen ben, gelijk onze woorden,
buig ik mijn dagen naar je aanmatiging
verborgen in je duizendjarig gewaad
waarmee je de herinnering ontsteekt
die ik cultiveer met mijn versleten aders.

Nu ik alleen ben denk ik
zoals dit onvoorziene hoofdkussen
waar je onschuld ligt
en mijn impulsieve hemden.

Nu ik alleen ben, gelijk je verdriet
dat mijn vervlogen jaren verlichtte,
waarmee ik mijn heimwee uitdoof om onze
treuzelende as op de proef te stellen.







LIED VAN DE VEROORDEELDE


Allen groeien wij binnen in deze dracht
- vochtig van olie en azijn -
tussen oude foto's
die ons lot bezegelden.

Er zijn geen katten meer in de schommelstoel
- om de tijd te bewaken
en de buurtbewoners -
Slechts enkele broodkruimels
verborgen in de wanden
waar we het speeksel van onze handen etsten.

Ooit baadden wij de bomen
met het water van onze harten
en de krekels kondigden hun tranen aan
De pannen drukten hun koorts samen
en stuurden hun dampen de hoogte in.

De poorten sprongen open van angst,
openden hun kieren om onze dromen te verbergen
waar ik je naam uitdacht en je lichaam
van boerenmeisje

dat de oogst bijeenhaalde en haar meloenen toonde,
teder en geagiteerd,
die ze samenbracht als ze ging slapen
als verwachtte ze een bliksem die de glimwormen wekte.

De bladen van mijn schriften verouderden
bij het verdonkeren van hun droevige gelen
En bij het verzwelgen van de woorden.

De nachten klonken gelijk liedjes uit een jukebox
en mijn vriendinnen waren het paradijs gaan verkennen
ze hadden heel wat verwachtingen op hun lippen
als waren ze geborduurd met felrode kleuren
die hartstochtelijke ontmoetingen voorzegden
toen hun silhouet in de schemering verdween
gelijk mijn oude radio, discreet en op sterven,
die pirouettes maakte in de lucht
- en ik vergeet mijn verborgen brieven -
hoewel hij met de eenzaamheid van mijn inktpot vertrouwd was,
loyaal, sereen en gekwetst,
die mijn heimwee van buiten kende.

Door de tranen van opgewekte vrouwen
werden enkele ramen stukgeslagen
die tegen de regen te pletter sloegen
waar ik mijn kartonnen bootjes liet varen
met rudimentaire en stoutmoedige matrozen
die nooit in stormen geloofden.

In een doos die ik met bloemen en pruimen versierde
hield ik mijn eigengereide engelen verborgen
om ze eruit te halen en ze te confronteren met de dieren
die verschenen als het erg warm was
en de muildieren aan de tuinhekken gingen staan.

De mieren namen mijn dagboek mee
om het te verbergen voor aanmatigende vrouwen
die hun gelaat bedekten met voortreffelijke poeders
gelijk levende grafstenen
die ze bij volksfeesten toonden.

We trokken dat pak aan
waarin jouw zeeën en de mijne pasten,
aan mijn oevers vind ik je kleren
door de golven van mijn herinnering gebracht
leeg van je ondoordringbare maagdelijkheid
waarin ik nog altijd mijn gedichten schrijf
en mijn brieven.







SMEEKBEDE


Deze handen kosten me meer dan een leven en een verloren liefde,
Overgeleverd aan mijn woordenwoud
Waar ik je verberg om je uit de wereld te redden,
Verloren als ik ben in mijn papieren torens
Toevluchtsoord voor je voorouderlijke maagdelijkheid
Die de hanen op mijn rug kraaiden

In je herinnering vloog mijn hut in brand
Tussen verbijsterde spiegels
Die in de schaduw verwachtingen noteerden.
Niemand zag je algen
        - stukken brood en melasse -
Die je verzamelde voor een meeuwenkaart.

Mij liet je misselijkheid niet zonder adem
En die nachtelijke droefheid
Voorouderlijk gelijk je zakdoeken
Mijn ingebeelde stranden zeul ik mee
Toen we in het maanlicht speelden
in een land door aardamandelen en kussen verlaten.

Je hemel van amandelen en kalebassen kwam ik storen
Met mijn leger spoken en slangen
Die boeken van Shakespeare lazen
Om de plaag van de ontginning tegen te gaan
Bij het tellen van tabaksblaren
Die we opwarmden in het vuur van de rivier.

De bomen verouderden vlugger dan onze dromen
Midden in de roereieren
En de loep van opa
Die de jaren van de deuren ontcijferde
En die ze op oude karren laadden
In de hoop op een barmhartige zon
        - week en angstig -
Gelijk een aantekenschrift
Waarin de cicaden groeien.

Deze straten bewaren je aroom
Spoor van je gesteven blouses
En je schoenen van prinses
Die de welwillende lucht beroerden.
Er waren geen tranen meer in je kamer
Om de bedroefde limoenen te doen rijpen
Aan de rand van je hoofdkussen.

Duizend dromen lopen door je hart
Als verwachten ze tekens van de aarde
Die zich ophoopte in je haar
En je beet op de graankorrel
die getekend was met hemelmetaforen
geschreven in een ver dialect
        - zoals mijn vergeten kussen -
Aangepast aan de steen
Die gespleten werd door de onschuldige hand
Van dronkaards en ontgoochelden
Die geen weerstand boden aan de dood.

Op een dag kom je met hen mee
Om lijkschouwing uit te voeren op mijn dichtbundels,
En alleen mijn handen zul je aantreffen,
bezweet en afgeleefd,
Trillend gelijk de eerste verzen van de dichters
die alleen de sterren vermoeien
Als ze slapen en de krekel zijn plantaardige afkomst opeist.

Met hen zul je meekomen
Om de as te bekijken
Van blaren en inkt,
Van een droog afscheid in de lente.
Ik zal wachten
Of je je hooghartige borsten toont
En je lippen je woorden warmen,
En zo samen zijn
De een bij de ander,
Gelijk een lotsbestemming zonder meester.
De sleutels van je koninkrijk zullen door het water van de tijd teruggebracht.worden.



Terug naar Index